Sorag: Näme üçin metbugat tormozyna metbugat tormozy diýilýär?Näme üçin örtükli metal egiriji ýa-da öňki metal däl?Mehaniki tormozdaky köne polwi bilen baglanyşygy barmy?Polwi, awtoulagdaky ýaly tormoz alyp, kagyz ýa-da tabak emele gelmezden ozal goçuň hereketini togtatmaga ýa-da goçuň emele geliş tizligini haýallatmaga mümkinçilik berýärdi.Metbugat tormozy, tormozy bolan metbugata deň boldy.Bir ýyl bilen birnäçe ýyl geçirmek artykmaçlygyna eýe boldum we köp ýyllap maşynyň adynyň näme üçindigini pikir etdim, ýöne munuň dogrydygyna ynanamok.Elbetde, dogry däl, “tormoz” sözüniň işleýän maşynlar gelmezinden has öň metal egilmegini suratlandyrmak üçin ulanylandygyny göz öňünde tutsak.Metbugat arakesmesi dogry bolup bilmez, sebäbi hiç zat döwülenok.
Jogap: Bu temany köp ýyllap pikirlenip, birnäçe gözleg geçirmegi makul bildim.Şeýle etmek bilen, maňa jogap bermek üçin birneme taryhym bar.Ilki bilen list metaldan nähili emele gelendigi we bu işi ýerine ýetirmek üçin ulanylan gurallardan başlalyň.
T-paýlardan Kornis tormozlaryna çenli
Maşynlar gelmezden ozal, kimdir biri metal metallary egmek islese, degişli ölçegdäki metal böleklerini bir galyp ýa-da islenýän metal metal görnüşiniň 3D ölçegli modeline dakardy;anvil;dolly;hatda gum ýa-da gurşun oky bilen doldurylan haltajyk.
Tejribeli söwdagärler T-taýajyk, top gabykly çekiç, şarpyk diýilýän gurşun gaýyş we çemçe diýilýän gurallary ulanyp, ýarag kostýumy üçin döş döşüne meňzeş görnüşde demir metalyny islediler.Bu gaty el bilen işlenipdi we häzirem köp sanly awtoulag abatlaýyş we çeper önümçilik dükanlarynda ýerine ýetirilýär.
Bilşimiz ýaly ilkinji “tormoz” 1882-nji ýylda patentlenen korniş tormozydy. El bilen dolandyrylýan ýapraga daýanýardy, gysylan metal böleklerini göni çyzykda egilmäge mejbur edýärdi.Wagtyň geçmegi bilen bular häzirki wagtda ýaprak tormozy, guty we pan tormozy we bukulýan maşynlar hökmünde bilýän maşynlarymyza öwrüldi.
Bu täze wersiýalar çalt, täsirli we owadan bolsa-da, asyl maşynyň gözelligine gabat gelmeýär.Näme üçin beýle diýýärin?Sebäbi häzirki zaman maşynlary nepis işlenen we taýýar dub böleklerine berkidilen elde ýasalan çoýun komponentlerini ulanyp öndürilmeýär.
Ilkinji güýçli metbugat tormozlary takmynan 100 ýyl ozal, 1920-nji ýyllaryň başynda polwi hereketlendiriji maşynlar bilen peýda boldy.Olardan soň 1970-nji ýyllarda gidromehaniki we gidrawlik metbugat tormozlarynyň we 2000-nji ýyllarda elektrik tormozlarynyň dürli görnüşleri bar.
Şeýle-de bolsa, mehaniki metbugat tormozy ýa-da iň häzirki zaman elektrik tormozy bolsun, bu maşynlara metbugat tormozy nädip geldi?Bu soraga jogap bermek üçin käbir etimologiýa öwrenmeli bolarys.
Tormoz, döwüldi, döwüldi, döwüldi
Işlikler, döwmek, tormozlamak, döwmek we döwmek 900-nji ýyla degişli gadymy sözlerden gelip çykýar we olaryň hemmesi birmeňzeş ýa-da kök.Köne Iňlis dilinde brecan;Orta Iňlis dilinde bozuldy;Gollandiýada döwüldi;Nemes dilinde breçen;Got dilinde bolsa brikan bolupdyr.Fransuz dilinde ýaý ýa-da bras leňňer, tutawaç ýa-da gol manysyny berýärdi we bu “tormoz” adalgasynyň häzirki görnüşine nähili täsir edendigine täsir etdi.
XV asyryň tormozynyň kesgitlemesi “ezmek ýa-da basmak üçin gural”.Netijede, “tormoz” adalgasy wagtyň geçmegi bilen däne we ösümlik süýümlerini ezmek üçin ulanylýan maşynlardan alnan “maşyn” bilen manydaş boldy.Şonuň üçin iň ýönekeý görnüşinde “basýan maşyn” we “press tormoz” birmeňzeşdir.
Köne Iňlis brekany gaty zatlary böleklere ýa-da böleklere bölmek ýa-da ýok etmek manysynda döwüldi.Mundan başga-da, birnäçe asyr mundan ozal “tormozyň” öňki bölegi “döwüldi”.Bularyň hemmesi etimologiýa seredeniňde “döwmek” we “tormoz” bilen ýakyn baglanyşyklydygyny aňladýar.
Häzirki zaman metaldan ýasalan önümlerde ulanylyşy ýaly “tormoz” sözi, iňlis dilindäki egilmek, ugruny üýtgetmek ýa-da sowmak manysyny aňladýar.Şeýle hem, ok atmak üçin ýaýyň setirini yza çekeniňizde “döwüp” bilersiňiz.Hatda ýagtylygyň şöhlesini aýna bilen öçürip döwüp bilersiňiz.
“Presse” -ni metbugat tormozyna kim goýýar?
“Tormoz” adalgasynyň nireden gelendigini indi bilýäris, metbugat hakda näme?Elbetde, häzirki mowzugymyz bilen baglanyşykly bolmadyk kesgitlemeler bar, meselem ismurnalistika ýa-da neşir.Bulardan başga-da, häzirki wagtda bilýän maşynlarymyzy suratlandyrmak üçin “basmak” sözi nireden gelýär?
Takmynan 1300-nji ýylda “presse” “ezmek ýa-da märekäni” aňladýan at hökmünde ulanylýar.XIV asyryň ahyrynda “metbugat” eşikleri basmak ýa-da üzüm we zeýtun suwlaryny gysmak üçin enjam boldy.
Bu ýerden “basmak” gysyş arkaly güýç ulanýan maşyny ýa-da mehanizmi aňladýar.Öndürijiniň arzasynda, pyçaklar we ölüler metal metaldan güýç sarp edip, egilmegine sebäp bolýan “pressler” diýlip bilner.
Egilmek, tormozlamak
Şol ýerde-de bar.Metal dükanlarynda ulanylýan “tormoz” işligi, “egilmek” manysyny berýän Orta Iňlis işliginden gelip çykýar.Häzirki zaman ulanyşynda tormoz egilýän maşyn.Enjamy herekete getirýän, iş bölegini emele getirmek üçin haýsy gurallaryň ulanylýandygyny ýa-da enjamyň haýsy görnüşlerini öndürýändigini beýan edýän üýtgediji bilen durmuşa çykyň we dürli metal we plastinka egiriji maşynlar üçin häzirki zaman atlarymyzy alarsyňyz.
Korniş tormozy (öndürip bilýän kornişleri bilen atlandyrylýar) we häzirki zaman ýaprak tormoz doganoglany, egilmek üçin ýokaryk ýaprak ýa-da perron ulanýar.Barmak tormozy diýlip atlandyrylýan guty we pan tormozy, enjamyň ýokarky eňegine berkidilen bölek barmaklaryň töwereginde metal metal emele getirip, gutulary we gaplary emele getirmek üçin zerur egilmeleriň görnüşlerini ýerine ýetirýär.Iň soňunda bolsa, metbugat tormozynda, tormoz (egilmek) hereket edýär.
Egilmek tehnologiýasy ösensoň, üýtgedijiler goşduk.El bilen işleýän tormozlardan mehaniki press tormozlaryna, gidromehaniki press tormozlaryna, gidrawlik press tormozlaryna we elektrik press tormozlaryna geçdik.Şeýle-de bolsa, näme diýseňizem, metbugat tormozy diňe ezmek, gysmak ýa-da biziň maksatlarymyz üçin egilmek üçin enjamdyr.
Iş wagty: 27-2021-nji awgust